Over de waterscheiding

1 Océan

We overnachtten in het hoogste kanaalpand van het Canal du Centre, 300 meter boven onze thuishaven aan de Nieuwe Maas. Aan de ene kant tellen de sluisnummers af van nummer 26 tot 1 "Océan", over een afstand van 108 kilometer. Gemiddelde afstand vier kilometer. Aan de andere kant gaan ze van 1 tot 34 "Med", voor Méditerranée, over een afstand van 49 kilometer. Het is hard werken!

Zo was het Canal du Centre niet zomaar een vaarwater, het vormde een verbinding tussen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. De tweede, na het Canal du Midi, het vermetele kunstwerk dat Pierre-Paul Riquet al eind zeventiende eeuw liet aanleggen. Riquet had ook al een plan om de Saône met de Loire te verbinden, maar dat was toen nog te duur. Of misschien was de schatkist nog steeds leeg, want het Canal du Midi heeft hij om die reden ook uit eigen zak gefinancierd.

Gauthey tussen zijn nimfen

1 Med

Het scheidingspand van het Canal du Centre ligt bij Montchanin. Bij sluis 1 Med is op het sluishuisje een schildering aangebracht met twee lustige waternimfen, Saône en Loire, en tussen hen in, kalend en met onderkin, mijnheer E. Gauthey, de architect-ingenieur van het kanaal.

Ik heb wel eens eerder hier gevaren, zowel op het Canal du Centre als het Canal du Bourgogne. Het verschil tussen de twee is groot, vooral in de beleving. Het Canal de Bourgogne is zo veel mogelijk een rechte lijn, het Canal du Centre krinkelt en kronkelt door het landschap. Ik schreef dat toen toe aan de kanaalbouwtechniek, dat het oudere Canal du Centre de contouren van het landschap moest volgen en het nieuwere gewoon rechtdoor kon. 


Maar het is niet waar. De kanalen ontlopen elkaar niet veel in leeftijd; het verschil zit in de bouwers. Voor Gauthey was recht gelijk aan saai en geestdodend. Daarmee is hij een vroege geestverwant van de Oostenrijkse veelkunstenaar Hundertwasser, die de rechte lijn goddeloos noemde. Gauthey heeft bewust al die bochten en kronkels aangebracht, dan moest je als schipper tenminste blijven opletten. Dat kunnen we intussen bevestigen. 

Met zijn bochten bezorgde hij de kolen- en staalmagnaten van Le Creusot en Montceau-les-Mines wel een veertig procent langere transportafstand, maar dat vond hij vermoedelijk rechtlijnig denken.